Województwo konsultuje zmiany w Programie Ochrony Powietrza. Czy czeka nas rewolucja?

Zakaz instalowania kotłów węglowych w nowo wybudowanych budynkach, przeznaczanie corocznie minimum 1% budżetu gminy na wymianę kopciuchów i odnawialne źródła energii, międzygminna straż miejska, która w razie potrzeby ma funkcjonować całodobowo by reagować na ekointerwencje mieszkańców – to tylko część zapisów, które mogą się znaleźć w konsultowanym właśnie Programie Ochrony Powietrza Województwa Małopolskiego.

Jeśli propozycje wysuwane m.in. przez alarmy smogowe i powstałą przy urzędzie marszałkowskim Radę do spraw ekoMałopolski wejdą w życie, może czekać nas spora rewolucja. Jej celem ma być szybsza poprawa jakości powietrza w województwie. Co znajduje się w konsultowanym programie i co oznaczają proponowane zmiany dla mieszkańców oraz samorządu? Warto przyjrzeć się bliżej nowym zapisom. Na uwagi do zapisów POP urząd czeka do 24 stycznia 2020 roku. Można je wysyłać na adres: powietrze@umwm.malopolska.pl.

POP a obowiązki mieszkańców

1. Koniec z instalowaniem kotłów na węgiel w nowo wybudowanych budynkach od 2021 roku, węgla nie będzie można stosować także w ogrzewaczach. Pozostaje zapis mówiący o tym, że kotły pozaklasowe muszą zostać wymieniona do końca 2022 roku, a te 3 i 4 klasy do 2026 roku

2. Od 2021 roku ograniczenia miałyby objąć także kotły na biomasę (pellet). Województwo chce wprowadzić dla nich bardziej rygorystyczne normy emisji pyłów

3. Po 2021 roku wciąż będzie można instalować kominki, ale tylko te z zamkniętą komorą spalania, oraz wyposażone w elektrofiltr bądź automatykę pozwalającą na sterowanie podawaniem powietrza

4. Ostatni punkt mówi o obowiązkach mieszkańców uzdrowisk. Pamiętajmy, że Krzeszowice aspirują do tego grona i zaczynają czynić staranie, by odzyskać utracony status. Jeśli zmiany w POP wejdą w życie, dla mieszkańców uzdrowisk nie będzie taryfy ulgowej. W strefach A i B zacznie obowiązywać całkowity zakaz stosowania paliw stałych (węgiel i biomasa), okres przejściowy potrwa do 2027 roku.

Nowe obowiązki gmin

1. Koniec z dofinansowaniem kotłów węglowych, nawet tych 5 klasy, z programów Czyste Powietrza, StopSmog, czy środków gminnych. Województwo sugeruje konieczność wprowadzenie preferencyjnych warunków dofinansowania bezemisyjnych odnawialnych źródeł energii (pompy ciepła, fotowoltaika, kolektory)

2. Dla gospodarstw domowych zaliczanych do grupy ubóstwa energetycznego, zamiast systemu opartego na dofinansowaniu, ma obowiązywać system zaliczkowy, czyli pieniądze na wymianę kotła mają zostać wypłacone z góry, a nie jak dotychczas, dopiero po dokonaniu zakupu i instalacji.

3. Gminy będą miały obowiązek prowadzenia bazy danych o urządzeniach grzewczych. Do końca 2020 roku POP narzuca uzupełnienie bazy o zinwentaryzowane źródła emisji. W inwentaryzacji mają pomagać urzędnicy gminni, ale także sołtysi, baza ma być aktualizowana do końca każdego kwartału. Inwentaryzacja źródeł ciepła w nowych budynkach ma odbywać się na podstawie pozwoleń i zgłoszeń z zakresu budownictwa przekazywanych przez powiat. Pozwolenia na budowę wydawane przez powiat będą uwzględniały zakaz stosowania kotłów węglowych.

4. Gminy będą musiały przeznaczać co najmniej 1% wydatków budżetu na dopłaty do wymiany kotłów, instalacje OZE lub termomodernizacje u mieszkańców

5. W POP mowa jest także o tym, że od 2021 roku wszystkie nowe lub modernizowane przez gminy budynki użyteczności publicznej będą musiały zostać wyposażone w odnawialne źródła energii. Natomiast od 2027 roku nowe i modernizowane budynki użyteczności publicznej powinny być budowane w standardzie zapewnienia zerowego bilansu energetycznego.

6. Do obowiązku gmin będzie także należało zapewnienie programów osłonowych dla najuboższych mieszkańców. Mają one polegać na uruchomieniu dopłat do ogrzewania dla osób objętych pomocą społeczną, które zmieniły ogrzewanie na niskoemisyjne.

7. Samorządy mają także zapewnić wsparcie finansowe audytów energetycznych dla mieszkańców przy wykonywaniu termomodernizacji budynków.

8. Gminy mają także wesprzeć najuboższych mieszkańców w zakresie wymiany ogrzewania i/lub termomodernizacji z programu Stop Smog lub środków własnych. Program narzuca liczbę przeprowadzonych inwestycji – co najmniej 2% budynków w gminie w ciągu 3 lat

9. W ramach POP znalazł się zapis dotyczący utworzenia gminnych lub międzygminnych jednostek straży miejskich. Program dokładnie precyzuje ile osób wchodzących w skład straży miałoby zostać oddelegowanych do ekologicznych kontroli – w gminach powyżej 20 tysięcy mieszkańców, czyli takich jak Krzeszowice, byłyby to 3-4 osoby. Przypomnijmy, że od lipca 2015 roku gminna SM została pomniejszona o 4 etaty. Oznacza to, że po wejściu w życie nowych zapisów liczba zatrudnionych musiałaby ponownie wzrosnąć. Warto też dodać, że nowe zapisy POP precyzują ilość kontroli, które rocznie muszą przeprowadzić strażnicy – 10% wszystkich budynków ogrzewanych paliwami stałymi, oraz czas jaki mają na interwencje – powinny być wykonywane w ciągu 12 godzin od zgłoszenia. Informacja o podjętych działaniach powinna trafić do osoby zgłaszającej ekointerwencję w ciągu 3 dni od zgłoszenia. POP zakłada też wprowadzenie całodobowych okresowych dyżurów SM.

10. Jak czytamy w POP – nowo sporządzane lub aktualizowane miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego powinny zawierać analizę potencjalnych obszarów budowy farm fotowoltaicznych lub farm wiatrowych

Program określa też obowiązki powiatów, województwa, oraz podmiotów gospodarczych. Osobne punkty dotyczą Krakowa i miast powyżej 50 tysięcy mieszkańców. Ze szczegółami POP można zapoznać się na stronie powietrze.malopolska.pl.